QUAESTIONES DISPUTATAE DE RERUM PRINCIPIO SIVE QUAESTIONES UNIVERSALES IN PHILOSOPHIAM
Circa illud, quod primum principium sit finis omnium.
ARTICULUS I. Refertur opinio Avicennae.
ARTICULUS I. Quid sit materia prima?
Quod dicis, quod forma perficiat materias diversorum generum, dico quod non est inconveniens,
ARTICULUS IV. Utrum in omnibus rebus sit una materia?
ARTICULUS I. Variae referuntur sententiae.
ARTICULUS I. Referuntur variae sententiae.
Utrum primum principium absque sui mutatione possit novum effectum producere ?
Alens. 1. part, quaest 53. num. A. ariic. 2. S. Thom. 1. part, quaest. 13. arlic. 7. Bonavent. in 1. dist. 30. quaest. 2. et 3. Henricns quodl. 7. quaest. 1. et quodlib. 9. quaest. i. Durandus hic quaest. 3. Mayron in 2. dist. 1. quaest. 2. Suarez 1 . p. tract. 1. lib 1. cap. 9. Conimhr. 8. Phys. cap. 6. quaest. unic. Vide Doctorem in 1. dist. 5. et 30. et de primo principio, cap. 3. concl. 6.
Cum quaeritur: utrum primum principium absque sui mutatione sit, vel esse possit causa novae creaturae, vel novi effectus? Dico quod praetermissis erroribus plurium antiquorum et modernorum, qui non potentes videre, quomodo a principio immutabili, agente per intellectum et voluntatem, novum aliquod possit produci, nisi in eo nova cogitatio, sive nova voluntas oriatur: ideo cum sit quoddam immobile simpliciter, ad quod omnia alia habent reduci, ac per hoc modis omnibus immobile, et ipsum medium, et omnes novos effectus ad agentia particularia mutabilia reduxerunt. Horum rationes, et rationum improbationes nunc omitto, eo quod in quaestione de aeternitate mundi singulariter habent locum.
Ad quaestionem igitur respondeo, quod primum principium potest tripliciter considerari. Primo, ut est quoddam perfectum ens in se. Secundo, ut est quoddam habituale principium creaturae, sub ratione efficientis, formalis et finalis. Tertio, ut est actuale principium totius, aut alicujus creaturae: et si pluribus modis considerationi alicujus occurrat, aestimo, et certum est, quod isti alii modi ad istos tres modos congrue possunt reduci.
Est igitur in hac quaestione sic procedendum, ut secundum artem Philosophi, 1. Physicorum, cap. 3. text. 4. ab universalibus ad specialia veniamus. Primo ostendam, quod primum principium, ut quoddam ens perfectum in se consideratum, nulli motui aut transmutationi subjiciatur. Secundo, hoc idem, in quantum est habituale principium creaturae. Tertio vero quod in speciali quaerit quaestio, quod nec in quantum actuale est principium alicujus novae creaturae.