IN SECUNDUM LIBRUM SENTENTIARUM
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM I.
QUAESTIO II. Utrum mundus productus sit ab aeterno, an ex tempore.
ARTICULUS II. De principii unitate.
QUAESTIO I. Utrum creatio mutationem dicat.
QUAESTIO II. Utrum creatio dicat medium inter Creatorem et creaturam.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
ARTICULUS II. De rerum ordine ad finem et ad invicem.
QUAESTIO I. Quis sit finis principalior rerum conditarum, utrum divina gloria, an utilitas nostra.
ARTICULUS III. De modo distinguendi spiritum angelicum ab anima rationali.
QUAESTIO I. Utrum Angelus et anima differant specie.
QUAESTIO II. Quae sit differentia, per quam Angelus et anima differunt.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM II.
QUAESTIO II. Utrum inter tempus et aevum sit aliqua mensura media.
QUAESTIO III. Utrum spirituales et corporales substantiae simul creatae sitit.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
QUAESTIO I. Utrum Angeli sint in loco corporeo.
QUAESTIO II. Utrum Angelus simul et semel sit in pluribus locis.
QUAESTIO IV. Utrum plures Angeli sint simul in eodem loco.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM III.
QUAESTIO II. Utrum materia, ex qua compositi sunt Angeli, sit eadem eum materia corporalium.
QUAESTIO III. Utrum materia corporalium et incorporalium sit una numero.
ARTICULUS II. De discretione personali.
QUAESTIO I. Utrum in Angelis sit mera discretio personalis.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
QUAESTIO I. Utrum Deus malum condiderit Angelum.
QUAESTIO II. Utrum Angelus in primo instanti suae creationis fuerit malus propria voluntate.
QUAESTIO I. Utrum Angeli naturali dilectione dilexerint Deum propter ipsum et super omnia.
QUAESTIO II. Utrum Angelus naturali dilectione magis diligat superiorem, an parem, an inferiorem.
DURIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM IV.
QUAESTIO I. Dirum bonis Angelis revelari debuerit futura permansio.
QUAESTIO II. Utrum malis angelis revelari potuerit ipsorum damnatio.
QUAESTIO I. Utrum Angeli in ipsa creatione habuerint matutinam cognitionem.
QUAESTIO II. Utrum Angeli modo habeant cognitionem vespertinam.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM V.
QUAESTIO II. Utrum lucifer appetierit Deo aequiparari.
QUAESTIO I. Utrum minores Angeli peccaverint peccato superbiae.
ARTICULUS III. De conversione bonorum Angelorum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM VI.
QUAESTIO I. Utrum lucifer fuerit de supremo ordine Angelorum.
QUAESTIO II. De quo ordine lapsi sint minores Angeli.
QUAESTIO I. Utrum angeli in locum infernalem ceciderint.
QUAESTIO II. Utrum daemones ceciderint in infernali supplicium.
QUAESTIO I. Utrum in daemonibus sit distinctio ordinum.
QUAESTIO II. Utrum inter angelos mulos sit praelatio.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM VII.
QUAESTIO II. Utrum in daemonibus sit malae voluntatis continuatio.
QUAESTIO I. Utrum confirmatio mutet libertatis arbitrium.
QUAESTIO II. Utrum in daemonibus cadat oblivio.
QUAESTIO III. Utrum in daemonibus sit praecognitio quoad futura.
ARTICULUS II. De virtute daemonum.
QUAESTIO I. Utrum omnes formae inducantur a Creatore, vel ab agente creato.
QUAESTIO II. Utrum daemones veras rerum formas inducere possint.
QUAESTIO III. Utrum quis magicis artibus uti possit absque peccato.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM VIII.
QUAESTIO II. Utrum Angeli quandoque assumant sibi corpora.
QUAESTIO I. Utrum corpus assumtum habeat veram formam corporis humani
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
QUAESTIO II. Utrum daemones animabus illabi possint.
QUAESTIO III. Utrum daemones possint illudere sensus.
QUAESTIO IV. Utrum daemones cogitationes immittere possint.
QUAESTIO V. Utrum daemones possint malas affectiones incendere.
QUAESTIO VI. Utrum daemones scrutari possint secreta conscientiae nostrae.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM IX.
QUAESTIO II. Utrum distinctio Angelorum sit a natura, an a gratia.
QUAESTIO V. Utrum ad singulos ordines Angelorum fiat assumtio salvandorum.
QUAESTIO VII. Utrum ordines Angelorum sint tantum novem, an plures.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM X.
QUAESTIO I. Utrum aliqui Angeli mittantur.
QUAESTIO I. Utrum Angeli mittantur ad inflammandum affectum.
QUAESTIO I. Utrum Angeli locutio sit idem quod eius cogitatio.
QUAESTIO II. Dirum eadem locutio possit esse a Deo et ab Angelo.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XI.
QUAESTIO III. Utrum Christus habuerit Angelum custodem.
QUAESTIO I. Utrum Angelus subtrahat ab homine custodiae beneficium propter obstinationem.
QUAESTIO III. Utrum Angelus ex damnatione custoditi incurrat aliquod detrimentum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XII.
QUAESTIO III. Utrum materia corporalium creata sit sub aliqua diversitate formarum.
ARTICULUS II. De ipsius materiae quantitate.
QUAESTIO II. Utrum materia prima producta sit in die, an ante omnem diem.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XIII.
QUAESTIO II. Qualiter illa lux fecerit diem et noctem.
QUAESTIO I. Utrum lux sit corpus, vel forma corporis.
QUAESTIO II. Utrum lumen sit forma substantialis, an accidentalis.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XIV.
QUAESTIO II. An firmamentum sit idem cum ignis elemento.
QUAESTIO I. An caelum sit figurae orbicularis.
QUAESTIO II. Utrum in caelo sit ponere dextram et sinistram.
QUAESTIO II. Utrum luminaria in suis orbibus moveantur molibus propriis.
QUAESTIO III. Utrum conveniat alicui orbi moveri absque slellis.
QUAESTIO I. Utrum luminaria habeant diversitatem perfectionum.
QUAESTIO II. Utrum diversa luminaria diversas habeant impressiones super corporalia.
QUAESTIO III. Utrum ex impressionibus luminarium causetur in hominibus diversitas morum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XV.
QUAESTIO III. Utrum corpora animalium magis constent ex elementis passivis quam activis.
QUAESTIO I. Utrum omnia sensibilia facta sint propter hominem.
QUAESTIO II. Quo ordine ex parte temporis Deus produxerit res sensibiles.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
QUAESTIO III. Qui sit ordo productionis animalium respectu quietis.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XVI.
QUAESTIO II. Utrum homo sit imago Dei naturaliter.
QUAESTIO III. Utrum esse imaginem conveniat homini proprie, ita quod nulli alii.
QUAESTIO I. Utrum imaginis ratio principalius reperiatur in Angelo quam in anima.
QUAESTIO II. Utrum imago principalius sit in masculo quam in femina.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XVII.
QUAESTIO II. Utrum anima Adae fuerit producta ex materia.
QUAESTIO III. Utrum anima Adae fuerit producta ante corpus, vel postea.
QUAESTIO I. Utrum corpus Adae debuerit produci de natura pure caelesti.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XVIII.
QUAESTIO III. Utrum ratio seminalis sit forma universalis, vel singularis.
QUAESTIO II. Utrum animae omnium fuerint simul productae.
QUAESTIO III. Utrum anima rationalis sit ex traduce.
DUBIUM CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XIX.
QUAESTIO II. Utrum quaevis anima, etiam brutalis, ex prima conditione fuerit immortalis.
QUAESTIO I. Utrum corpus Adae, ipso non peccante, posset dissolvi.
ARTICULUS III. De immortalitate primi hominis quantum ad coniunctum.
QUAESTIO I. Utrum immortalitas inesset homini a natura, vel a. gratia.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XX.
QUAESTIO I. Utrum in statu innocentiae fuisset sexuum commixtio:
QUAESTIO II. Utrum in statu innocentiae in commixtione fuisset seminum decisio.
QUAESTIO III. . Utrum in emissione seminis in statu innocentiae fuisset delectationis intensio.
QUAESTIO IV. Utrum in coitu in statu innocentiae fuisset integritatis corruptio.
QUAESTIO V. Utrum quoties fuissent coniuncti, toties prolem genuissent.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXI.
QUAESTIO I. Quid moverit principaliter diabolum ad tentandum hominem.
QUAESTIO II. Utrum tentatio per serpentem fuerit conveniens.
QUAESTIO III. Utrum ordo et progressus tentationis in primis parentibus fuerit conveniens.
QUAESTIO I. Utrum carnis sit tentare.
QUAESTIO II. Utrum tentatio carnis a tentatione diaboli possit separari.
QUAESTIO III. Utrum tentatio carnis sit nobis difficilior tentatione diaboli.
ARTICULUS III. De quantitate peccati primorum parentum.
QUAESTIO II. Utrum peccatum primum hominis fuerit remissibile, vel irremissibile.
QUAESTIO III. Utrum primum peccatum fuerit grauissimum omnium peccatorum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXII.
QUAESTIO I. Quo genere peccati mulier peccaverit.
QUAESTIO II. Utrum id quod mulier appetiit, vir etiam concupierit.
QUAESTIO III. Quis gravius peccaverit, utrum vir, an mulier.
QUAESTIO I. Utrum peccatum primorum parentum fuerit ex ignorantia.
QUAESTIO II. Utrum ignorantia in aliquo homine possit esse culpa.
QUAESTIO III. Utrum ignorantia sit culpae excusatio.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXIII.
QUAESTIO II. Utrum Deus debuerit permittere, hominem impugnari
QUAESTIO III. Utrum a viro iusto debeat desiderari tentationis impulsio.
QUAESTIO II. Utrum, si primi parentes stetissent in statu innocentiae, aliquando decipi potuissent.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXIV.
QUAESTIO II. Utrum superior et inferior portio potentiarum sint diversae potentiae.
QUAESTIO III. Utrum divisio voluntatis per naturalem et deliberativam sit per diversas potentias.
QUAESTIO IV. Utrum intellectus agens et possibilis sint una potentia, an diversae.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXIV.
QUAESTIO II. Utrum in superiori portione rationis possit esse veniale peccatum.
ARTICULUS II. Qualiter peccatum habeat fieri in inferiori parte rationis.
QUAESTIO I. Utrum aliquod peccatum habeat esse in inferiori parte rationis absque sensualitate.
ARTICULUS III. Quomodo peccatum habeat fieri et esse in sensualitate.
QUAESTIO II. Utrum in sensualitate possit esse mortale peccatum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXV
QUAESTIO II. Utrum liberum arbitrium sit potentia distincta a ratione et voluntate.
QUAESTIO III. Utrum liberum arbitrium complectatur rationem et voluntatem.
QUAESTIO V. Utrum liberum arbitrium addat aliquid supra rationem et voluntatem.
QUAESTIO VI. Utrum liberi arbitrii facultas insit principalius rationi, an voluntati.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
ARTICULUS UNICUS. De libero arbitrio in comparatione.
QUAESTIO I. Utrum liberum arbitrium sit aeque in omnibus, in quibus reperitur.
QUAESTIO III. Utrum liberum arbitrium, secundum quod liberum, possit in malum.
QUAESTIO IV. Utrum liberum arbitrium ab aliquo agente creato cogi possit.
QUAESTIO V. Utrum liberum arbitrium a Deo cogi possit.
QUAESTIO VI. Utrum liberum arbitrium propter ineptitudinem corporis ligari possit quoad usum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXVI.
QUAESTIO II. Utrum id quod ponit gratia in gratificato, sit creatum, vel increatum.
QUAESTIO III. Utrum gratia sit in genere substantiae, vel accidentis.
QUAESTIO IV. Utrum gratia sit in genere accidentis corruptibili, vel incorruptibilis.
QUAESTIO V. Utrum gratia primo insit substantiae animae, vel potentiis.
QUAESTIO VI. Utrum gratia, comparetur ad animam in ratione motoris.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXVII.
QUAESTIO III. Utrum gratia gratium faciens et gloria essentialiter differant.
QUAESTIO I. Utrum per gratiam contingat mereri ipsum gratiae donum iam habitum.
QUAESTIO II. Utrum per gratiam contingat mereri gratiae augmentum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXVIII.
ARTICULUS II. De potestate liberi arbitrii absque gratia gratis data.
QUAESTIO III. Utrum liberum arbitrium, omni gratia destitutum, possit in aliquod bonum in genere.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXIX.
QUAESTIO II. Utrum homo in statu naturae institutae potuerit mereri absque dono gratiae.
QUAESTIO I. Virum homo ante lapsum habuerit gratiam.
QUAESTIO I. Utrum homo habuerit tot virtutes ante lapsum, quot habuit post lapsum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXX.
ARTICULUS 1. De originalis peccati entitate.
ARTICULUS II De quidditate originalis peccati.
QUAESTIO I. Utrum peccatum originale sit concupiscentia.
QUAESTIO II. Utrum peccatum originale sit ignorantia,.
QUAESTIO I. Utrum aliquid transeat in veritatem humanae naturae per actum generativae.
QUAESTIO II. Utrum aliquid transeat in veritatem humanae naturae opere nutritivae.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXI.
QUAESTIO I. Utrum anima sensibilis in hominibus sit a generante.
QUAESTIO II. Ratione cuius partis primo insit animae peccatum originale.
QUAESTIO I. Utrum anima possit infici a carne.
QUAESTIO III. Utrum caro inficiatur ex propagatione tantum, vel ex propagatione et libidine.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXII.
QUAESTIO II. Utrum originale peccatum per baptismum deleatur quantum ad causam.
QUAESTIO Ii Utrum concupiscentia sit in anima, vel in carne ut in subiecto.
QUAESTIO II. Utrum concupiscentia sit a Deo.
ARTICULUS III. De aequitate divini iudicii in infusione et punitione animae.
QUAESTIO I. Utrum illam maculam, quam anima contrahit ex carne, debeat Deus ipsi imputare.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXIII.
QUAESTIO I Utrum originale peccatum reperiatur in omnibus aequaliter.
QUAESTIO II. Utrum ponendum sit peccatum originale unum, vel plura.
ARTICULUS III. De poena peccati originalis.
QUAESTIO I. Utrum parvuli decedentes in solo originali puniantur poena ignis materialis.
QUAESTIO II. Utrum parvuli decedentes in sola originali puniantur aliquo dolore interiore.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXIV.
QUAESTIO III. Utrum malum sit a bono secundum intentionem, vel praeter intentionem.
ARTICULUS II. De malo in comparatione ad subiectum, in quo est.
QUAESTIO I. Utrum aliquid sit ita malum, quod nihil habeat de bono.
QUAESTIO III. Utrum malum sit in bono tanquam aliquis habitus, an sit pura privatio.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXV.
QUAESTIO II. Utrum peccatum sit ipsa corruptio passio, essentialiter loquendo.
QUAESTIO III. Utrum peccatum ex eo, quod corrumpit bonum, contrarietur bono increato.
QUAESTIO III. Utrum modus, species et ordo per malum possint totaliter corrumpi.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXVI.
QUAESTIO II. Utrum passiones animat poenae tantum sint, an poenae simul et peccata.
QUAESTIO II. Utrum poena possit esse in aliquo sine culpa praecedente.
ARTICULUS III. De comparatione poenae ad divinae iustitiae aequitatem.
QUAESTIO I. Utrum aliqua poena sit a Deo.
QUAESTIO II. Utrum omnis poena sit a Deo.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXVII.
QUAESTIO I. Utrum a Deo sit omnis actio, secundum quod actio.
QUAESTIO I. Utrum actio iniusta, secundum quod iniusta, sit a Deo.
QUAESTIO II. Utrum operatio fortuita, secundum quod fortuita, sit a Deo.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXVIII.
QUAESTIO III. Utrum bonae voluntatis sit unus solus finis, an possint esse plures.
QUAESTIO IV. Utrum malae voluntates habeant unicum finem.
QUAESTIO I. Utrum intentio sit in his solis, quae participant rationem.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XXXIX.
QUAESTIO II. Utrum conscientia sit habitus innatus, aut acquisitus.
QUAESTIO III. Utrum synderesis possit depravari per peccatum.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XL.
QUAESTIO II. Utrum quantum quis intendit, tantum faciat.
QUAESTIO III. Utrum intentio absque bonis operibus sufficiat ad merendum vitam aeternam.
QUAESTIO I. Utrum opera exteriora aliquid addant supra bonam intentionem.
QUAESTIO III. Utrum bonitas operum addat ad bonae intentionis meritum quantum ad numerositatem.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XLI.
QUAESTIO II. Utrum haec divisio fiat per differentias essentiales, an per accidentales.
ARTICULUS II. De comparatione actionis malae ad voluntatem.
QUAESTIO I. Utrum omne peccatum actuale sit voluntarium.
QUAESTIO III. Utrum sicut peccare, sic etiam puniri sit voluntatis proprium.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XLII.
QUAESTIO I. Utrum peccatum veniale et mortale conveniant in aversione.
QUAESTIO II. Utrum veniale conveniat cum mortali in reatu poenae aeternae.
ARTICULUS III. De modis dividendi peccata.
QUAESTIO I. Utrum peccatum habeat dividi per differentias materiales tantum, an etiam per formales.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XLIII.
ARTICULUS II. De eodem peccato quoad conditiones proprias.
QUAESTIO I. Utrum peccatum in Spiritum sanctum sit gravissimum.
ARTICULUS III. De speciebus et differentiis huius peccati.
QUAESTIO I. De numero et sufficientia specierum huius peccati.
QUAESTIO II. De speciebus huius peccati quoad rationes proprias.
DUBIA CIRCA LITTERAM MAGISTRI.
COMMENTARIUS IN DISTINCTIONEM XLIV.
ARTICULUS II. De potestate praesidendi.
QUAESTIO I. Utrum omnis potestas dominandi sit a Deo.
ARTICULUS III. De necessitate subiacendi potentiae praesidendi.
QUAESTIO I. Utrum Christiani teneantur subesse tyrannis sive potestati saeculari in aliquibus.
QUAESTIO II Utrum religiosi teneantur praelatis suis obedire in omnibus, quae non sunt contra Deum.
Secundo quaeritur, quid appetiit ipse lucifer. Et quod appeliverit Deo parificari, ostenditur:
1. Per textum Isaiae decimo , quarto ubi describitur eius peccatum: Ascendam in caelum, et ero similis Altissimo; sed non dixit de caelo empyreo, quia ibi erat: ergo de. caelo Trinitatis; sed in illo non est nisi aequalitas: ergo etc.
2. Item, super illud Psalmi : Quae non rapui, Glossa: " Quia Adam et diabolus voluerunt rapere divinitatem, amiserunt felicitatem"; sed non voluerunt rapere divinitatem quantum ad identitatem: ergo quantum ad actualitatem.
3. Item, Bernardus de Gradibus humilitatis : " Haec iniquitas tua non ira momentanea, sed odio digna est sempiterno, quod tuo dilectissimo et altissimo Domino desideras semper aequari ".
4. Item, quod sit appetibile, videtur ratione, quia similitudo est appetibilis, ergo maior similitudo magis, et maxima similitudo maxime appetibilis; sed similitudo aequiparantiae est huiusmodi: ergo videtur, quod valde facile fuit eam appetere, eo quod magna esset inclinatio.
5. Item, omne quod potest cogitari delectabile, potest appeti; sed diabolus potuit cogitare delectabile esse tale, qualis est Deus, quia summe delectabile est esse Deum: ergo videtur rationabiliter, quod hoc potuerit appetere.
6. Item, quod appetierit, videtur. Diabolos superbus appetiit aliquid, quod vidit supra se, quia hoc est ratio superbiae; sed supra luciferum in statu illo nihil erat nisi Deus et eius celsitudo: ergo appetiit divinam celsitudinem.
7. Item, tantum excellens fuit superbia, quantum excellit invidiae et odii malitia: sed non tantum diabolus odit et invidet creaturis Dei, ut homini, immo etiam invidet ipsi Deo: ergo non tantum creaturis praeesse, sed etiam Deo se voluit aequare.
8. Item, licitum est appetere similitudinem conformitatis : si ergo diabolus illicitum appetiit, ultra hanc progressus est; sed ultra similitudinem conformitatis non est nisi similitudo aequalilatis: ergo hanc appetiit lucifer, ut videtur.
Contra: 1. Primae ad Timotheum secundo Adam non est seductus etc, Glossa: "Non est credendum, quod vir spirituali mente praeditus appetierit esse sicut Deus ". Si non est credendum de homine, cum adhuc sapientior esset illo Angelus, multo minus est credendum de eo.
2. Item, Anselmus in libro de Casu diaboli : " Nihil appetiit, ad quod non pervenisset, si stetisset)); sed nunquam fuisset parificalus Deo: ergo etc.
3. Item, quod hoc non sit appetibile, videtur. Divina immensitas non potest mente capi, ergo nollus potest cogitare aequalitatem ad Deum; sed nihil potest appeti, quod non potest intellectu capi:
ergo etc.
4. Item, hoc probat Anselmus : " Si Deus non potest cogitari nisi ita solus, ut nihil ei simile possit cogitari: quomodo potuit diabolus velle, quod non potuit cogitare " ?
5. Item, quod diabolus hoc non appetierit, ostenditur, quia nihil appetiit, nisi ad quod se venire posse credidit hoc patet, quia ipse dixit: Ponam sedem meam
sed nullus, nisi demens, posset unquam credere, quod creatura Creatori posset aequari: ergo cum diabolus adhuc omnino stultus non esset, hoc nunquam appetiit.
6. Item, diabolus diligebat se super omnia, ergo non volebat esse alius, quam ille qui erat: sed si esset par Deo, esset alius quam ille qui erat, quia esset Deus: ergo cum hoc non appeteret, non appetiit Deo omnino aequari. Si tu dicas, quod bene appetitur antecedens sine consequente; verum est appetitu de sidelativo; sed electivo nullus, nisi stultus, vult esse abbas deliberative, quin velit esse monachus .
7. Item, omne peccatum est per conversionem ad bonum commutabile : ergo si diabolus appetiit parificari Deo, diabolus non peccavit: sed peccavit: ergo hoc non appetiit.
CONCLUSIO.
Angelus malus appetiit quodam modo Dei similitudinem imitationis. quodam modo aequalitatis.
Respondeo: Dicendum, quod duplex est simi--litudo Dei, scilicet aequiparantiae sive aequalitat", et imitationis . Similitudo imitationis potest appeti ordinate et inordinate; ordinate, ut appetitor similitudo in his quae nostrae sunt aptitudinis et divinae acceptionis, cuiusmodi sunt perfectiones et deccres virtutum; inordinate vero, ut homo appetat id quod non decet, vel quod Deo non placet, ut si appetat hominibus praeesse, vel se de adversariis vindicare . Similitudo aequalitatis nullo modo potest appeti ordinate, sed aliquo modo est appetibilis, aliquo modo non. Nam oninimoda similitudo non est appetibilis, quia non potest cadere in cognitionem sive in intellectum, et ideo nec in appetitum; et si aliquis Angat, non appetit aequalitatem, sed suam fictionem. Alio modo est similitudo aequalitatis in aliqua conditione, ut in dominio, praesidentia, scientia; et sic credo, quod potest appeti.
Notandum est igitur, quod diabolus quodam modo appetiit similitudinem imitationis, quodam modo aequalitatis. Et hoc apparet, si attendatur appetibile et modus appetendi. Diabolus enim appetiit aliis praeesse, sua tamen auctoritate. Quod appetiit praeesse, hoc fuit imitationis, et hoc quidem aliquando obtinuisset, si stetisset. Quod autem propria auctoritate, ita. quod sine meritis et sine datore et ita, quod nulli subesset; hoc est solius Dei, et hoc est aequiparantiae.
Et ita patet, quid appetiit: et patent niullae auctoritates Sanctorum, quia Gregorius dicit, quod appetiit esse sui iuris, ita quod nulli subesset; Bernardus dicit, quod appetiit aequalitatem potentiae: Anselmus, quod appetiit praeesse sine meritis: et omnes verum dicunt, et diversae auctoritates circum loquuntur hoc quod est praeesse omnibus propria auctoritate.
Ad illud ergo quod obiicitur, quod appetiit divinam aequalitatem; concedendum est in aliquo: et sic currunt rationes ad illam partem inductae, quia bene potuit appeti, et maxime ab illo qui fuit superbissimus inter omnes, est appetita.
Quod tamen obiicitur ultimo, non valet, quia quamvis licitum esset appetere similitudinem imitationis, non tamen omnem similitudinem, sicut ostensum est
1. Ad illa quae obiiciuntur in contrarium, facile est respondere per iam dicta.
Quod enim obiicitur de Adam, non est simile, quia Adam gratiam habuit: et praeterea non habuit tantam occasionem efferendi se.
2. Ad illud quod obiicitur de Anselmo, iam patet responsio, quia verum dicit quantum ad ipsum appetibile, non quantum ad circumstantiam, sub qua appetiit, scilicet quod propria auctoritate.
3. 4. Duae sequentes rationes, quae probant, quod non potest appeti, loquuntur de omnimoda assimilatione; quia si aliquis cogitet Deum in generali et cogitet ei similem, non cogitat Deum, sed fingit; et ideo non appetit esse similis Deo, sed fictioni suae.
5. 6. Ad illud quod obiicitur, quod non appetiit: dicendum, quod illae rationes probant, quod non appetiit omnem ; et hoc verum est.
7. Ad illud quod obiicitur ultimo, quod non peccavit, si appetiit similitudinem, quia non est conversus ad bonum commutabile dicendum, quod ipse convertit se ad bonum incommutabile, ut esset proprium, et ita ut ad commutabile, ac per hoc in ordinate. Et inordinate ad Deum converti superbiendo est averti a Deo et converti ad se. Et hoc patet, quia diabolus quod Dei erat appetebat sibi, et ita finaliter ad se convertebatur, non ad Deam. Et sic patent omnia quaesita.